Chhandomayee

“ज्ञानपीठ पुरस्कारानंतर दिल्ली येथे झालेल्या सत्कार समारंभात केलेल्या भाषणात कुसुमाग्रजांनी आपल्या कवितेविषयी काढलेले उद्गार त्यांच्या समग्र कवितेला लागू पडतात. आयुष्यभर कवितेने जी सोबत दिली त्याविषयी बोलताना कुसुमाग्रज म्हणतात, “साठ वर्षांपूर्वी सुरू झालेली माझी शब्दयात्रा आयुष्याच्या संध्याकाळीही चालू आहे. कवितेने मला साथसोबत दिली याचा मला अभिमान व दिलासा वाटतो. कविता माझ्याबरोबर चालत राहिली असं नाही, तर सभोवारच्या घटनांतील अर्थ आणि सातवा शोधण्याचा तिनं प्रयत्न केला व माझ्या जगण्याला माझ्यापुरता विशेष अर्थही दिला. थेंबाचा समुद्राशी आणि ठिणगीचा वणव्याशी आप्त संबंध असतो हे कवितेनं मला शिकवलं. सौंदर्य, स्वातंत्र्य व प्रेम ही मानवी जीवनाची आधारभूत तत्त्वं आहेत आणि म्हणूनच अन्याय, अत्याचार, दास्य ही जीवन विद्रूप आणि जखमी करणारी अनिष्टं आहेत ही जाणीव तिनंच मला दिली.” “Kusumagraja's remarks about his poetry in his speech at the felicitation ceremony held in Delhi after the Jnanpith award apply to his overall poetry. Talking about the poetry that accompanied him throughout his life, Kusumagraj says, “My Shabdayatra, which started sixty years ago, continues even in the evening of my life. I feel proud and relieved that poetry has supported me. Not only did the poetry walk with me, but she tried to find the meaning and meaning in the happenings of the assembly and also gave a special meaning to my life. Poetry taught me that a drop is closely related to the sea and a spark to a wildfire. She made me realize that beauty, freedom and love are the basic principles of human life and therefore injustice, oppression, servitude are life-distorting and wounding evils.”