Vidhwansachya Vedivar Chadhanyaadhi…

संवेदनशील मनाच्या आंतरिक ऊर्ध्वपतनातून कवितेची निर्मिती होत असते. वैयक्तिक भावजीवनातील उलघाल आणि भोवतालचा अमानवी, असंवेदशील रेटा अशा स्वाभाविक प्रक्रियेस चालना देत असतो. त्यातून आकारास येणारी कविता कवीची भावस्पंदने — विचारजाणिवा यांचा उत्कट प्रत्यय देत असते. नीरजा यांच्या सदर कवितासंग्रहातून याचे प्रभावी दर्शन घडते. मुळात आत्मनिष्ठ (किंबहुना आत्मकेंद्री ) जाणिवेभोवती बराच काळ रुंजी घालणारी मराठीतील बरीचशी स्त्रीकविता स्त्रीसमूह आणि व्यापक मानवसमूह यांविषयीच्या सजग भानाकडे झेपावत असल्याचे सदर संग्रहातील कवितांतून जाणवते. विध्वंसाच्या वेदीवर चढविल्या जात असलेल्या समकाळाचे साक्षीदार असलेले हे कविमन आपल्या भाव-विचारकोशाचे कुरतडणे अनुभवत आहे. बाईचा अस्तित्वहीन जगण्याचा वारसा उलगडताना तिच्या असण्याच्या अर्थपूर्णतेचे भान पाझरवणारी; त्यासाठी मिथकभंजनाचे शस्त्र उपसून स्त्रीच्या माणूसपणाच्या वाटेवरील चक्रव्यूहांना भेदणारी ही कविता आहे. ‘आरशातून हरवलेल्या ‘ तिच्या चेहऱ्याचा सनातन शोध आज समकाळातही सुरूच आहे, याचे भान तर येथे आहेच, पण स्त्री आणि पुरुष या दोहोंच्या सहअस्तित्वाचे — एकूणच आपले ‘माणूसपण’ टिकवण्याचे समकाळाचे भीषण आव्हान ह्या कविमनाच्या आंतरिकतेला सतत धडका देत असल्याचे प्रत्ययास येते. आशयाच्या — जीवनार्थाच्या आवाहकतेनुसार मुक्तछंदाच्या रचनेचा ओघ प्रवाहित ठेवण्याचे सामर्थ्य बाळगून असलेली ही कविता दीर्घ स्वरूपाच्या भावनात्मक आणि विचारशील संवादप्रारूपांचा शोध घेत असल्याचे दिसते. केवळ ‘बाई’ म्हणूनच नव्हे तर लिंग, जात, धर्म अशा भेदाभेदांच्या पलीकडे जाऊन ‘माणूस’ या व्यापक अंगानेही सनातन अमानवी समाजरचितांसोबतच त्यांना लाभत असलेल्या समकाळातील नवनव्या रंगरूपांच्या विपरिततेचा प्रत्यय संयततेने, प्रगल्भतेने आणि भावविचारांच्या सम्यकतेने शब्दबद्ध करणारी ही कविता आहे. Poetry is created from the inner upheaval of the sensitive mind. The unfolding of personal emotions and the inhumane, insensitive rates of the environment stimulate such a natural process. The poem that takes shape from it gives a strong impression of the poet's feelings and thoughts. Neerja's collection of poems shows this impressively. The poems in this collection show that most of Marathi women's poetry, which has been centered around self-centered (indeed, self-centered) feelings for a long time, is moving towards a conscious awareness of women and wider human groups. Witnessing the times being put on the altar of destruction, the poet is feeling the gnawing of his emotions. Unraveling the legacy of a woman's non-existent existence, she realizes the meaning of her existence; For that, this is a poem that takes up the weapon of myth-busting and penetrates the labyrinths on the path of woman's humanity. There is an awareness here that the eternal search for her face 'lost in the mirror' continues even today, but the contemporary challenge of co-existence of both men and women - to maintain our 'humanity' as a whole seems to be constantly hitting the interior of this poet's mind. Possessing the power to keep the flow of the muktachanda structure flowing according to the conveyance of the content—vitality, this poem seems to explore long-form emotional and thoughtful dialogues. Not only as a 'woman', but beyond the distinctions of gender, caste, religion and also as a broad part of 'man', this is a poem that articulates with moderation, depth and the correctness of sentiments the contrast of the new and new colors of the time that they enjoy with the eternal inhuman social structures.