Mridgandha

विंदा करंदीकरांच्या कवितेत एकाच वेळी सामर्थ्य आणि सुकोमलता, विमुक्तपणा आणि संयम, अवखळपणा आणि मार्दव, गांभीर्य आणि मिस्किलपणा आणि प्रगाढ वैचारिकतेबरोबरच नाजूक भावसौंदर्य ह्यांचा एकदम प्रत्यय येतो. कधी कधी त्यांची कविता कड्यावरून आपले अंग झोकून देणाऱ्या एखाद्या जलप्रपातासारखी खाली कोसळताना दिसते – अशा वेळी तिचा जोष, तिचा नाद, तिचे सामर्थ्य, तिची अवखळ झेप पाहता ऐकता क्षणीच आपले मन वेधून घेते तर कधी कधी ‘लपतछपत हिरवळीतून वाहणाऱ्या एखाद्या झुळझुळ ओढ्याप्रमाणे ती अंग चोरून नाजूकपणे अवतरताना आढळते. प्रमत्त पुंगवाची मुसंडी आणि हरिणशावकाची नाजूक हालचाल, दगडगोट्यांनी भरलेले विस्तीर्ण माळरान आणि तुरळक नाजूक रानफुलांनी नटलेली लुसलुशीत हिरवळ, गौतमबुद्धाची ध्यानमग्न मूर्ती आणि जातिवंत विदूषकाची मिस्कील नजर ह्यांची एकदम किंवा एकामा एन एक आठवण व्हावी असेच तिचे रूप आहे. निखालस शारीर अनुभवांतील रसरशीत सत्याला सुरूप देण्यात जशी ती रंगून जाताना दिसते तशीच केवळ वैचारिक अनुभवांच्या वातचक्रातून गिरगिरत वर वर जाण्यात संपूर्ण देहभान विसरते. ती कधी चित्रमयी बनते, कधी कोड्याच्या भाषेत बोलते, तर कधी तिच्या अभिव्यक्तीत एक प्रकारचा गद्याचा परखडपणा अवतरतो. तिचे रूप न्यारे आहे. व्यक्तित्व आगळे आहे. तिचा रोख झोक नोक सर्व तिचा आहे. ती एकाच वेळी रसिकास आकर्षून घेते आणि गोंधळून सोडते. ‘स्वेदगंगे’ नंतर अवतरणाऱ्या ह्या ‘मृद्गंधा’त तिची ही सर्व वैशिष्ट्ये प्रकट झाली आहेत. In Vinda Karandikar's poetry, strength and softness, freedom and restraint, brutality and majesty, seriousness and difficulty, and delicate sentimental beauty along with deep thinking come to the fore at the same time. Sometimes his poetry seems to tumble down from a cliff like a waterfall – its vigour, its sound, its power, its sheer leaps capture our heart the moment we hear it, and sometimes it steals away delicately like a meandering stream flowing through a hidden green. It is found while descending. Her appearance is such that one can recall the graceful movement of the majestic Pungwa and the delicate movement of the deer, the vast malrans filled with boulders and the lush greenery dotted with rare delicate wildflowers, the meditative statue of Gautama Buddha and the mischievous gaze of the caste clown. It forgets the entire body-consciousness in moving up and down through the chatter of mere mental experiences, as it appears to fade away in the luscious truth of pure bodily experience. Sometimes she becomes pictorial, sometimes she speaks in riddles, and sometimes her expression takes on a kind of prose stiffness. Her appearance is fair. Personality is different. Her cash flow is all hers. She fascinates and confuses Rasika at the same time. All these characteristics of her have been revealed in this 'Mridgandha', which is quoted after 'Svedaganga'.