Kumbharwadi

‘कुंभारवाडी’ ही महाबळेश्वर सैल यांची सरस्वती सन्मानाने पुरस्कृत झालेली कादंबरी. मूळ कोंकणी भाषेत ‘हावठाण’ या नावाने प्रसिद्ध झालेली ही कादंबरी महाबळेश्वर सैल यांनीच ‘कुंभारवाडी’ या नावाने पुन्हा मराठीत लिहिली.

कादंबरीच्या शीर्षकावरूनच लक्षात येतं की, ही कुंभारांच्या जीवनावरची कादंबरी आहे. गावाच्या माळावरच्या आंब्याच्या प्रचंड वृक्षाच्या सावलीत, त्याच्या आधाराने वसलेली कुंभाराची आठनऊ छपरांची लहानशी कुंभारवाडी. आपल्या पिढीजात मातीकामाच्या व्यवसायात रमलेली. अगदी दिवल्या-पणत्यांपासून गाडगी, मडकी, हंडे-रांजण पेटणारी, सणावाराला मातीचे बैल, गणपतीच्या मूर्ती घडवणारी ही कलावंत जमात. शिक्षणाची आस धरून शहरात जाणारा एखादाच सदानंद सोडला तर गावाची वेशी न ओलांडलेले हे कुंभार रूढी परंपरा यांना सोडायला तयार नाहीत. काळाबरोबर येणारे बदल स्वीकारायला धजावत नाहीत. बदलत्या काळाबरोबर उद्ध्वस्त होत गेलेल्या कुंभारवाडीचं चित्रण या कादंबरीत वाचायला मिळतं.

‘कुंभारवाडी’तल्या अनेक व्यक्तिरेखांच्या आयुष्याचं, त्यातल्या सुखदुःखाचं चित्रण करताना, कुंभारांचे पूर्वज, त्यांच्या रूढी-समजुती, चालीरीती, त्यांचे सणवार, त्यांच्या धंद्याच्या पद्धती या सगळ्याचं जिवंत चित्रण महाबळेश्वर सैल यांनी केलं आहे. सैल यांची चित्रदर्शी शैली आणि त्यांनी केलेली वर्णनं अचूक टिपत अन्वर हुसेन यांनी काढलेली सुंदर रेखाचित्रं यामुळे ही कादंबरी अधिकच वाचनीय झाली आहे. 'Kumbharwadi' is Mahabaleshwar Sail's Saraswati award-winning novel. Mahabaleshwar Sail re-wrote this novel in Marathi under the name of 'Kumbharwadi' which was published in the original Konkani language as 'Havathan'.

From the title of the novel itself, it is clear that this is a novel about the life of a potter. Under the shade of a huge mango tree on the village lawn, a small potter's eight-nine-roofed potter's house stands at its base. Engaged in the business of soil work in our generation. This artistic tribe, who burn Gadgi, Madki, Hande-Ranjan from Diwali-Pantyas, make clay bulls and Ganapati idols on festivals. Except for one Sadananda who goes to the city with the hope of education, these potters who have not crossed the village gate are not ready to leave the traditional traditions. They do not dare to accept the changes that come with time. In this novel, we can read the depiction of a potter's house which has been destroyed with the changing times.

While portraying the life of many characters in 'Kumbharwadi' and their happiness, Mahabaleshwar Sail has vividly portrayed the ancestors of the potters, their beliefs, customs, their festivals, their business methods. Sail's pictorial style and Anwar Hussain's beautiful drawings accurately capturing his descriptions make this novel even more readable.