Shabdapradhan Gayakee

गीत ही एका अर्थी सहकारी कला आहे. कवी, संगीत-दिग्दर्शक आणि गायक असे क्रमाने येणारे तीन घटक ही कलाकृती पूर्ण करतात. एकटा संगीत-दिग्दर्शक किंवा एकटा गायक धून निर्माण करू शकेल; पण गीत निर्माण करू शकणार नाही. या तिघांत अधिक महत्त्वाचा कोण, हा प्रश्न अर्थशून्य आहे. यांतला प्रत्येक घटक आपापल्या परीने तितकाच महत्त्वाचा आहे. संगीत-दिग्दर्शक नसेल तर कवीची रचना केवळ शब्दरूप उरेल, गायक नसेल तर संगीतकाराने या शब्दांतून निर्माण केलेली स्वरांची बंदिश संवेदनेच्या कक्षेतच येणार नाही. या तिघांच्या प्रतिभा एकत्र येतील तेव्हाच गीताची प्राणधारणा होऊ शकेल. गीत निर्माण होऊ शकेल. यशवंत देव यांच्यात या तीनही प्रतिभांचा संगम होता. ते कवी होते, संगीतकार होते आणि गायकही होते. त्यामुळेच शब्दप्रधान गायकीविषयी त्यांनी केलेले लेखन हे जास्त महत्त्वाचे ठरते. ‘शब्दप्रधान गायकी’ या पुस्तकात देव यांनी भावगीत गायन कसे असावे, गाताना कोणकोणत्या गोष्टींचे व्यवधान बाळगले पाहिजे, गेय कवितेची वैशिष्ट्ये, कवितेला चाल लावताना किंवा संगीत-दिग्दर्शन करताना लक्षात ठेवायच्या गोष्टी या विषयांची चर्चा केली आहे. सुगम संगीतावर असे पद्धतशीर लिहिले गेलेले मराठी भाषेतले हे पहिलेच पुस्तक संगीताचे विद्यार्थी, रसिक, अभ्यासक यांना उपयुक्त होणारे आहे. Lyrics are a collaborative art in a sense. Three elements, in order, the poet, the music-director and the singer complete the work. A lone music-director or a lone singer may compose a tune; But will not be able to create a song. The question of who is more important among these three is meaningless. Each of these factors is equally important in its own right. If there is no music-director, the composition of the poet will remain a mere form of words, if there is no singer, the band of tones created by the musician from these words will not come within the ambit of the senses. Only when the talents of these three come together can the Geeta take life. A song can be created. Yashwant Dev had a confluence of all these three talents. He was a poet, musician and also a singer. That is why his writings about word-based singing become more important. In the book 'Shabdpradhan Gaiki', Dev has discussed the topics of how to sing a soulful song, what should be interrupted while singing, features of a lyrical poem, things to be kept in mind while conducting the poem or music-directing. This is the first book in Marathi language that has been written in such a systematic way on easy music, which will be useful for music students, enthusiasts and practitioners.